KINGDOM OF LESOTHO
NINTH PARLIAMENT
NATIONAL ASSEMBLY
Daily Hansard
(Official Report)
FOURTH MEETING
FIRST SESSION
Wednesday
16th November, 2016
(Unrevised)
NATIONAL ASSEMBLY CHAMBER
Wednesday, 16th November, 2016
The House assembled at 2.30. p.m.
(HON. DEPUTY SPEAKER in the Chair)
PRAYER
The Chaplain led the House in Prayer
HON. DEPUTY SPEAKER: Point of order, Honourable Member for Malimong.
HON. M.L. MOHLAJOA (Malimong): Kea leboha, Ntate Motlatsi oa Motsamaisi oa Lipuisano. Ke na le lintlha tse peli tseo ke tlo bua ka tsona. Maobane ho etsahetseng taba e mohlolo. Re ile ra ema ka lintlha tsa tsamaiso, eaba Madam Speaker ha a re natse ka letho. Empa ka ’nete ke mona ha a eo kajeno, che uena, kea leboha u re file.
Mohlomphehi, ke eme ka nqena ka Lehlakoreng la Bohanyetsi, ke alositse ka nqane ka Lehlakoreng la ’Muso. Labohlano la beke e fetileng Mohlomphehi Motsamaisi oa Lipuisano, o ile a re amela hore ka har’a Ntlo ena o thotse lengolo. Ke lengolo leo ho rona re leng Bohanyetsi re utloang eka hoa hlokahala hore lengolo leo re tsebe hore na likateng tsa lona le fuparile eng.
Mohlomphehi Motlatsi oa Motsamaisi oa Lipuisano, ka mona ka Paramenteng re rongoe ke sechaba. Sechaba seo ho li-radio se re botsang, se utloang meka le mehlolo hore ka Paramenteng ho tjena, ho tjena. Taba ena ke le e mong oa barumuoa,… Mohlomphehi, u nkutloe hantle… Ke ne ke re Setho se Khabane se re ke lehlanya, u ke u e shebe taba eno, Mohlomphehi mono. Ke ne ke re kea tšepa ka letsatsi la kajeno lena re le Bohanyetsi re alositse ’Muso hore na ’Muso efela e le ’nete o sa ntsane o le teng ka lipalo, aku re fe lengolo lane leo, Mohlomphehi Madam Speaker a ileng a bua ka lona ka Mantaha hore o le thotse, ’me o sa ntsane a il’o imamella lona.
Re ne re re re tle re u hopotse hore Paramenteng ea Bosupa (2007-2012) haeba le tla hopola, Bahlomphehi, re ile ra ’na ra bona ha Mokha oa National Independence Party (NIP) oo kajeno lena o seng o eteletsoe pele ke Mohlomphehi Letona le Khabane la Metsi Ntate Kimetso Mathaba ha o ne o kena pusong le Lesotho Congress for Democracy (LCD), eba Moetapele oa NIP ka nako eno, Mohlomphehi Anthony Clovis Manyeli … Ha moea oa hae o phomole ka khotso, o ea khotla. Eitse ha a fihla khotla nyeoe ea ea Appeal Court a fihla a hloloa ka nyeoe ke Motlatsi oa Moetapele le komiti e kholo. Joale ke re taba ena hase taba e ncha, haeba Democratic Congress (DC) joalokaha re ntse re utloa li-ea-le-moeeng mona, re ntse re utloa le litabeng, e re ha esale karolo ea ’Muso, ehlile re re, Mohlomphehi, re kopa re le Bohanyetsi re lisitse ’Muso…ke ne ke re ke le hopotse hore ntho eo ke ntho e bonolo feela.
HON. DEPUTY SPEAKER: Qeta, Mohlomphehi.
HON. M. L. MOHLAJOA: Re re NIP e ile ea ’na ea ea khotla ka 2007, empa hobane Komiti e Kholo e ile ea etsa liqeto tse ileng tsa qeteletse li qhoahelletse NIP le LCD ka nako eo, eaba NIP e tsoela pele le LCD. Joale re re kajeno lena leha u sheba feela tie tse khubelu ka Lehlakoreng la ’Muso li se li fokola. Re kopa hore lengolo leno, re alositse ’Muso re le Bohanyetsi, re tsebe hore na lengolo leo le fupere eng, joale re tsebe ho ipala hobane ke mosebetsi oa rona ka mona ka Lekhotleng la Sechaba ho tseba lipalo tsa rona. Kea leboha, Mohlomphehi…[Liatla]…
HON. DEPUTY SPEAKER: Mohlomphehi, ke utloa hantle taba ena eo u buang ka eona. Ke rata haholo hobane u ntse u re ka Labohlano la la 11/11/2016. Joale Labohlano leo ke ne ke se teng koano.
Ka bokhutšoanyane kea u tiisetsa hona joale hore joalokaha Madam Speaker a itse o sa il’o imamella taba eo, o ntse a imamella eona…[Lerata]…
Ke rata hape ho u tiisetsa, Mohlomphehi, hore haeba, … ke rata hore ke u hlokomelise feela hore hase mohlolo taba eo ea Madam Speaker. Pusong eane ea Letsema (2012/2015) ho kile ha ba le taba mona eo Setulong e neng e le Mohlomphehi Ntate Sephiri Motanyane. Taba eo e ne etsoa ho Mohlomphehi Majoro Mohapi. Ha u ne u shebile u ne u nahana hore ke taba e nyenyane haholo, hobane e ne e le taba ea ho tekena feela (sign) empa o ne a kope hore a fuoe nako a il’o e hlahloba. Mohlomphehi, ka mokhoa o tšoanang, u ne u le teng ha Ntate Sephiri Motanyane a ne a etsa joalo. Ka mokhoa o tšoanang le eona ena e ntse e hlahlojoa.
Ke rata ho u tiisetsa hore joang kapa joang u tlil’o fumana karabelo, Mohlomphehi oa ka. U tla tseba likateng tsa lengolo leno. U tla be u tsebe hore na ho thoeng ka lona, joale u eo tlalehela mabatooa.
Point of order, Honourable Member for Bela-Bela.
HON. L. LITŠOANE (Bela-Bela): Kea leboha, Mohlomphehi Motlatsi oa Motsamaisi oa Lipuisano. Ke le ka har’a Ntlo ena ho tloha mohlang re qalang ho bula ka la 11/11/2016, ho fihlella kajeno lena re ntse re tlisa thapelo feela mona Lekhotleng la Sechaba. Ha u re u sheba Order Paper of the National Assembly ke taba ea thapelo feela.
Maobane Mohlomphehi Motsamaisi oa Lipuisano o bontšitse hore likomiti ha li ea etsa mosebetsi. Empa ’na ka kutloisiso ea ka, nako eo likomiti tsena li fuoe mosebetsi, li o entse. Komiti ea ha eso ea Economic Cluster e entse mosebetsi. Joale tsee tse ling hantle-ntle ke mang ea li parakileng hore li seke tsa tlisa mosebetsi hore Ntlo ee e sebetse hore ebe re ntse re tla moo feela re tlisa ho tla rapela.
Mohlomphehi Motlatsi oa Motsamaisi oa Lipuisano, ruri ea ruri re rapela hoseng ha re tsoha maharona. Re rapela mantsiboea ha re robala, le bosiu ka hore ea leshome le metso e ’meli (12:00 a.m.), ha motho a hopotse Molimo oa hae oa rapela. Empa mona ke Ntlong ea sechaba eo re sa lokeleng ho tla ’me re ’ne re fihle re tekene re nke chelete ea sechaba ka ho fuoa sitting allowance. Sechaba sena sea re loantša ka ntle ka mane ke taba ena. Ka hona ke kopa hore re fuoe leseli la hore na likomiti tsena hantle-ntle ke mang ea ikarabellang ho tsona hore joale li tlise mosebetsi ka mona ka Paramenteng re tlil’o sebetsa. Kea leboha, Mohlomphehi…[Liatla]…
HON. DEPUTY SPEAKER: Mohlomphehi oa ka, ka ’nete kea leboha. Ke utloa taba ena ea hao. Ke taba e kholo, Bahlomphehi. Ke taba e kholo haholo ena ea hore na hobaneng mosebetsi oa likomiti o sa finyelle ka mona ka Ntlong. Feela joale eba taba e thata haholo, ehlile ke utloa eka u e nepile ha u re re ke re fumane ho ba ikarabellang likomiting hobane batho ba ikarabellang likomiting ke rona Litho tse Khabane. Batho ba ikarabellang likomiting ke rona, Bahlomphehi Litho tse Khabane tsa Ntlo ena.
Ke rata hore ke mpe ke re feela ka ’nete, Mohlomphehi oa ka, Mokhethoa oa Bela-Bela, ha ke hopola hantle, ena ea thapelo ha e ncha. Ke ne ke lula le Mohlomphehi Mokhethoa oa Bela-Bela.Taba ena ea thapelo ea nako ena kaofela ke lumellana le uena, Setho se Khabane, hore re siteloa sechaba sena sa Basotho. Bahlomphehi Bakhethoa, ke ne ke lula le Mohlomphehi Mokhethoa oa Bela-Bela e le Mohlomphehi Letona le Khabane la Temo, re lula mane, ekare kea bona. Hee ho ne ho rapeloa! Kea leboha.Ntlha ea tsamaiso, Hon. Member for Butha-Buthe.
HON. M. MALIEHE (Butha-Buthe): Kea leboha, Mohlomphehi Motlatsi oa Motsamaisi oa Lipuisano. Ke ema mona ka ntlha ea tsamaiso ea hore ke bona ha re tla Paramenteng mona, mosebetsing oa rona re le Bahlomphehi, ho tletse sepolesa tseleng mona, ba bile ba le li-tape tse ts’ehla, likoloi li emisoa, joale re hlaeloa ka likoloing hore na re na re fela re le Maparamente kapa ha re oona.
Taba eno ke e nka ele nyeliso e makatsang haeba masholu a tletse koana hara naha a ntse a utsoetsa batho, joale ho tlil’o tla katoa rona mona re tlile mosebetsing re sa utsoa letho.
Taba ea bobeli ke hore ho bonahala le S echaba sa Basotho se nang le tokelo ea ho tla mamela lipuisano ka mona joale se thibeloa ho tla Paramenteng mona [Liatla]. Ho feta batho kapa ho kena batho bao re sa tsebeng hore na ha e le batho ba tsireletso ba tlil’o ts’ireletsa mang hobane ha re hloke ts’ireletso kahara Ntlo ena, re na le sepolesa seo re sebetsang le sona.
Mohlomphehi, hantle molato oa tsamaiso ea sebopeho sena kahar’a Paramente ena ke ea sebopeho se joang, re hloletsoe, re maketse Mohlomphehi.
HON. DEPUTY SPEAKER: Order! Litho tse Khabane, taba ena eo Mokhethoa oa ka oa Butha-Buthe a e behang ke taba e kholo. Taba ea ts’ireletso ke taba e kholo ka mokhoa o khethehileng. Ke rata hore ke hle ke re pele re koala mona ho ile ha ba le taba e neng e hlaha ho Setho se Khabane sa Mosalemane, taba eo ke taba e kholo. Mohlomphehi Mokhethoa oa Mosalemane o ne a bonts’e hore ka ‘nete Bahlomphehi Maparamente a Khabane a hloka ts’ireletso e matla [Lits’eho].
Re tla hopola hore Paramenteng mona ho ne ho kata ma-security, le tla hopola hore ha se khale ha re ne re phatlalatsa hore ho latela ts’ireletso ena e hlokoang, ma-security a tla lokolloa. Le lipaki hore ha ho sa na ma-security Paramenteng mona, joale ho tlile sepolesa sa rona. Mohlomphehi Mokhethoa oa ka o lule ka mona ka Paramenteng, u lule, u sebetse u lokolohile, ts’ireletso e teng.
HON. MEMBERS: Point of order!
HON. DEPUTY SPEAKER: Order, Bahlomphehi ba ka. Ke tsebile hore likomiti li na le mosebetsi o mongata haholo, therefore the House is adjourned until tomorrow at 2.30 p.m.
ADJOURNMENT
There being no further business upon the Order Paper, Honourable Deputy Speaker adjourned the House without question put, pursuant to the Standing Order No. 16(2).
The House accordingly adjourned at 2.50 p.m.